Tên di sản : Đình làng Đông Cao
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : 4732/QĐ-UBND
Giới thiệu
Đình Đông Cao nằm ở trung tâm làng Đông Cao, trên một khu đất bằng phẳng, đẹp đẽ nhìn về hướng tây sát với con đường liên thôn và ao đình ở phía trước; cách vài cây số là dãy ngàn Nưa - vốn là căn cứ của cuộc khởi nghĩa Bà Triệu thời Bắc thuộc, đồng thời cũng là trung tâm thờ Đạo giáo (Am Tiên) nổi tiếng của xứ Thanh ở đồng bằng Sông Mã; phía sau là dòng Lãng giang uốn khúc như dải lụa mềm chảy từ phía tây xuống phía đông làng ôm trọn làng Đông Cao ở phía nam.
Đình làng Đông Cao trước đây cấu trúc kiểu chữ Đinh (J) gồm nhà Tiền tế 5 gian và nhà Chính tẩm 3 gian, kiến trúc kiểu 4 mái cong có gắn kìm nóc, đỉnh nóc đặt tượng rồng chầu nguyệt. Bộ khung làm bằng gỗ lim, có kết cấu kiến trúc theo kiểu chồng rường, kẻ bẩy, chạm trổ hoa văn trên các kẻ bẩy, con chồng; mái lợp ngói mũi hài; nền nhà lát bằng gạch đất nung. Phía ngoài là cổng Nghinh Môn làm hai tầng mái. Phía bắc có nhà dải vũ, phía nam có sân tổ chức các trò diễn dân gian trong ngày hội lễ.
Trong kháng chiến chống Pháp, ngôi đình đã bị phá huỷ hoàn toàn, vật liệu gỗ được sử dụng vào việc xây dựng trường học và trạm xá xã; tiếp đến trong kháng chiến chống Mỹ do điều kiện chiến tranh, kinh tế khó khăn nên đình đã không được chú ý để sửa sang phục dựng. Những dấu tích cũ của ngôi đình còn lại đến ngày nay gồm hệ thống chân tảng gồm có 4 viên tảng lớn và 2 viên tảng nhỏ, các bát hương bằng đá, bia đá ghi chép về việc dựng đình (nay đã mờ hết chữ) và tập Gia phả bằng chữ Hán (họ Đinh).
Hiện nay, Đình làng Đông Cao có những các công trình sau:
Nghinh môn: được xây theo kiểu dáng Tam quan của mái chùa, được mở ba cửa ra vào: cửa giữa lớn, hai cửa tả hai bên có kích thước như sau: cửa giữa rộng 4,1m, cao 5,3m, cửa Tả, Hữu bằng nhau rộng 0,95m, cao 4,5m, có cánh cửa bằng sắt để đóng mở thuận tiện.
Sân đình: có kích thước chiều dài 14,2m, chiều rộng 8,2m, được lát gạch bát màu nâu đỏ, xung quanh được xây tường hoa thấp.
Đình chính: hiện nay đình làng Đông Cao được phục dựng trên nền móng cũ có kết cấu kiến trúc hình chữ Đinh (J) gồm có 3 gian Tiền đường 2 chái và 1 gian hậu cung.
Nhà Tiền đường: kiến trúc cong 4 mái có kích thước, chiều dài 13,8m, chiều rộng 6,4m. Bộ khung vì được làm bằng bê tông cốt thép có kiến trúc 6 vì kèo: 4 vì giữa đối xứng nhau và giống nhau về kiểu dáng, kết cấu chồng rường kẻ bẩy và hai vì mái diêm tạo nên mái diêm và kết cấu góc. Hệ khung vì này được sơn màu giả gỗ; nền lát gạch bát màu nâu đỏ; mái nhà đổ đặc dán ngói mũi hài. Bờ dải đắp vuông tạo gờ chỉ, gắn kìm góc mái; bờ nóc đắp vuông có đấu nóc ở hai bên gắn kìm nóc; đỉnh mái trang trí hình lưỡng long chầu Nguyệt. Bậc tam cấp được bó vỉa gạch, hai bên có rồng thềm bậc bằng đá.
Nhà Hậu cung: là một ngôi nhà gỗ 3 gian nhỏ nằm sát nhà Tiền đường đã được phục dựng từ trước, sau đó mới xây nhà Tiền đường để tạo thành mặt bằng chữ Đinh (J) có chiều dài 6m, chiều rộng 3m. Mái nhà đổ đặc dán ngói vẩy. Vì kèo làm theo kiểu biến thể của vì kèo truyền thống gác trếnh, không có cột và sơn màu giả gỗ, phía trên mái, bờ dải được đắp vuông tạo gờ chỉ, đỉnh mái đắp đấu nóc.
Trang trí trong kiến trúc:
Đình làng Đông Cao có một số đôi câu đối và Đại tự có nội dung lịch sử phong phú, phản ánh về nguồn gốc tổ tiên, sự nghiệp công huân của con cháu họ Đinh.
Câu đối ở nhà Tiền đường.
Phiên âm:
Bản Mỹ Lâm chi Lãng Thuỷ, phong địa thập dư thế.
Triện bồi di trạch ư cổ kim, Phụ Thái uý Tả thị Lang Hoa ngạc
Tam Quốc công dẫn dục thù lao tại chung đỉnh.
Dịch nghĩa:
Gốc ở Mỹ Lâm, các chi về LãngThuỷ, đất ăn ở hơn 10 đời, tải bồi từ xưa đến nay.
Cha Thái uý, con Thị Lang, hoa nở rộ
Ba vị Quốc Công, đền đáp lại Công ơn bằng danh vọng.